आयकर रिटर्न दाखल करण्याची अंतिम तारीख चुकली? आता काय कराल?

आयकर रिटर्न दाखल करण्याची अंतिम तारीख चुकली? आता काय कराल?

सीए जयंती कुळकर्णी, कुडाळ

दि. 1 डिसेंबर, 2024

भारतातील करदात्यांसाठी दरवर्षी एक ठरलेली अंतिम तारीख असते ज्या आत आपले आयकर रिटर्न (ITR) भरणे आवश्यक असते. आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी, 31 जुलै 2024 (वेतनधारक आणि सामान्य करदात्यांसाठी) आणि 15 नोव्हेंबर 2024 (ऑडिट असलेल्या व्यवसायांसाठी) ह्या अंतिम तारखा होत्या. पण जर तुम्ही या तारखांच्या आत तुमचे रिटर्न भरले नसेल तर काय? काळजी करण्याची गरज नाही! या लेखात आपण आयकर रिटर्न उशिराने भरताना येणाऱ्या संधी, दंड, आणि इतर महत्त्वाच्या बाबींची सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.

उशिराने रिटर्न भरण्याचा पर्याय: बिलेटेड रिटर्न (Belated Return)

जर तुम्ही आयकर रिटर्न अंतिम तारीख चुकवली असेल, तर अजूनही तुम्हाला बिलेटेड रिटर्न भरता येते. हे रिटर्न भरायची शेवटची तारीख 31 डिसेंबर 2024 आहे. यासाठी तुम्हाला आयकर विभागाच्या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन आपले रिटर्न भरावे लागेल.

बिलेटेड रिटर्न म्हणजे काय?

बिलेटेड रिटर्न म्हणजे अंतिम तारीख चुकल्यानंतर उशिराने भरलेला आयकर रिटर्न. यामध्ये काही दंड आकारला जातो, परंतु तुम्हाला तुमचे आयकर विवरण पत्र (ITR) सादर करण्याची संधी मिळते.

उशिराने रिटर्न भरण्याचे तोटे

1. उशीर शुल्क (Late Filing Fee):

आयकर रिटर्न उशिराने भरताना, आयकर कायदा कलम 234F नुसार शुल्क भरावे लागते:

जर तुमची एकूण उत्पन्न ₹5 लाखांपेक्षा जास्त असेल, तर ₹5,000 पर्यंत दंड लागू होतो.

जर उत्पन्न ₹5 लाखांपेक्षा कमी असेल, तर ₹1,000 दंड भरावा लागतो.

2. परतावा (Refund) उशिरा मिळतो:

जर तुम्हाला अतिरिक्त कर भरल्यामुळे परतावा (refund) मिळणार असेल, तर उशिराने रिटर्न भरल्यामुळे तो मिळायला अधिक वेळ लागू शकतो.

3. व्याज लागू होणे:

जर तुम्हाला टॅक्स भरायचा राहिला असेल, तर उशिराने भरलेल्या रिटर्नवर व्याज आकारले जाते. हे व्याज कलम 234A, 234B आणि 234C नुसार लागू होते.

4. नुकसान भरपाईची मर्यादा (Loss Carry Forward):

जर तुमच्या व्यवसायाला किंवा गुंतवणुकीला तोटा झाला असेल, तर तो पुढील वर्षात नेण्याचा हक्क तुम्हाला फक्त वेळेवर रिटर्न भरल्यावरच मिळतो. उशिराने भरलेल्या रिटर्नसाठी ही सुविधा उपलब्ध नाही.

बिलेटेड रिटर्न कसे दाखल कराल?

उशिराने रिटर्न भरताना खालील प्रक्रिया पाळा:

आयकर पोर्टलवर लॉगिन करा:

www.incometax.gov.in या अधिकृत वेबसाईटवर तुमचे खाते लॉगिन करा.

आयटीआर फॉर्म निवडा:

तुमच्या उत्पन्न प्रकारानुसार योग्य फॉर्म निवडा (उदा. ITR-1, ITR-4).

बिलेटेड रिटर्न ऑप्शन निवडा:

तुम्हाला विचारले जाईल की तुम्ही कोणत्या प्रकारचा रिटर्न भरत आहात. “Belated Return u/s 139(4)” हा पर्याय निवडा.

माहिती भरा:

तुमचे उत्पन्न, कर आकारणी, आणि इतर आवश्यक तपशील भरून फॉर्म पूर्ण करा.

शुल्क भरा:

उशीर शुल्क, दंड, किंवा व्याज लागू असल्यास ते ऑनलाइन भरून फॉर्म सबमिट करा.

रिटर्न न भरल्यास काय होईल?

जर तुम्ही बिलेटेड रिटर्नही 31 डिसेंबरपर्यंत भरला नाही, तर पुढील परिणाम होऊ शकतात:

1. नोटीस मिळू शकते:

आयकर विभाग तुमच्याविरुद्ध नोटीस पाठवू शकतो. कलम 142(1), 148 किंवा 271F नुसार कारवाई केली जाऊ शकते.

2. दंड आणि कारवाई:

उशीरा रिटर्न न भरल्यास ₹10,000 पर्यंत दंड होऊ शकतो. तसेच, ज्या व्यक्तींनी जाणीवपूर्वक रिटर्न भरले नाही त्यांच्यावर अतिरिक्त दंडात्मक कारवाई केली जाऊ शकते.

3. व्याज वाढते:

टॅक्स भरायचा शिल्लक असेल तर रोजच्या हिशेबाने व्याज वाढत राहते.

4. कायदेशीर कारवाईचा धोका:

रिटर्न न भरल्यास गंभीर करदात्यांवर फौजदारी गुन्हा दाखल होऊ शकतो.

वेळेवर रिटर्न न भरण्यामागील सामान्य कारणे

• अनेकदा लोक वेगवेगळ्या कारणांमुळे रिटर्न वेळेवर भरू शकत नाहीत:
• आर्थिक माहिती वेळेत गोळा न होणे.
• कर प्रणालीबद्दल माहितीचा अभाव.
• तांत्रिक अडचणी किंवा पोर्टलवर समस्या.
• विसरून जाणे किंवा दुर्लक्ष होणे.

जर तुम्हालाही यापैकी कोणतेही कारण लागू असेल, तर आता उशीर न करता लवकरात लवकर रिटर्न भरण्याची प्रक्रिया पूर्ण करा.

पुढील वर्षासाठी टिप्स

उशीर होऊ नये यासाठी पुढील काही गोष्टींची खबरदारी घ्या:

• कागदपत्रे वेळेत तयार ठेवा:
• उत्पन्नाचा पुरावा, टीडीएस प्रमाणपत्रे, आणि गुंतवणुकीचे कागदपत्र वेळेत तयार ठेवा.
• आर्थिक सल्लागार नेमा:
• तुमचा कर सल्लागार किंवा सीए वेळेवर रिटर्न भरण्यासाठी मदत करू शकतो.
• स्मरणपत्र सेट करा:
• रिटर्न भरण्याची तारीख लक्षात ठेवण्यासाठी तुमच्या कॅलेंडरमध्ये अलर्ट सेट करा.
• ऑनलाइन पोर्टलचा वापर करा:
• आयकर पोर्टलवर प्रक्रिया सोपी आहे. तुमच्या गरजेनुसार फॉर्म भरा आणि जमा करा.

निष्कर्ष

आयकर रिटर्न अंतिम तारीख चुकली असली तरी तुम्हाला अजूनही बिलेटेड रिटर्न भरून आपल्या जबाबदाऱ्या पूर्ण करता येतील. मात्र, शक्यतो अंतिम तारीख चुकवणे टाळा, कारण यामुळे आर्थिक दंड, व्याज, आणि इतर अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो. वेळेवर नियोजन आणि योग्य मार्गदर्शन यामुळे तुम्ही आयकर प्रक्रिया सुलभ करू शकता.

तुम्ही जर 31 डिसेंबर 2024 पर्यंत रिटर्न भरले नाही, तर त्यानंतर आयकर विभागाकडून कायदेशीर कारवाई होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे उशीर न करता लवकरात लवकर आपला आयकर रिटर्न भरा आणि आर्थिक जबाबदारी पार पाडा!